اعتراف امام فخر رازی درباره مسح بر پا
(اثبات از کتب اهل سنت)
امام فخر رازی (عالم مشهور اهل سنت) درباره آیه وضو می نویسد :
الْمَسْأَلَهُ الثَّامِنَهُ وَالثَّلَاثُونَ: اخْتَلَفَ النَّاسُ فِی مَسْحِ الرِّجْلَیْنِ وَفِی غَسْلِهِمَا،فَنَقَلَ الْقَفَّالُ فِی تَفْسِیرِهِ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ وَأَنَسِ بْنِ مَالِکٍ وَعِکْرِمَهَ وَالشَّعْبِیِّ وَأَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْبَاقِرِ: أَنَّ الْوَاجِبَ فِیهِمَا الْمَسْحُ، وَهُوَ مَذْهَبُ الْإِمَامِیَّهِ مِنَ الشِّیعَهِ.
مردم دو دسته شدند و اختلاف کردند که آیا پا را مسح کنند یا بشورند ؟! آقای قفار در تفسیرش نقل کرده از ابن عباس، انس بن مالک، عکرمه ، شعبی و ابی جعفر محمد بن علی الباقر (ع) که اینها گفتند : آن چیزی که واجب هست در وضو این است که ما پاهامون رو مسح کنیم، این مذهب شیعه است.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
فخر رازی در ادامه می گوید :
حُجَّهُ مَنْ قَالَ بِوُجُوبِ الْمَسْحِ مَبْنِیٌّ عَلَى الْقِرَاءَتَیْنِ الْمَشْهُورَتَیْنِ فِی قَوْلِهِ وَأَرْجُلَکُمْ فَقَرَأَ ابْنُ کَثِیرٍ وَحَمْزَهُ وَأَبُو عَمْرٍو وَعَاصِمٌ فِی رِوَایَهِ أَبِی بَکْرٍ عَنْهُ بِالْجَرِّ، وَقَرَأَ نَافِعٌ وَابْنُ عَامِرٍ وَعَاصِمٌ فِی رِوَایَهِ حَفْصٍ عَنْهُ بِالنَّصْبِ، فَنَقُولُ: أَمَّا الْقِرَاءَهُ بِالْجَرِّ فَهِیَ تَقْتَضِی کَوْنَ الْأَرْجُلِ معطوفه على الرؤوس، فَکَمَا وَجَبَ الْمَسْحُ فِی الرَّأْسِ فَکَذَلِکَ فِی الْأَرْجُلِ.
دلیل کسانی که گفتن مسح واجبه : ابن کثیر ، حمزه ، ابو عمر ، عاصم و عده ای دیگه. « وَأَرْجُلَکُمْ » رو به (جر) خوندند.
و نافع و ابن عامر و عاصم با روایت حفصه کذاب (با نصب) خوندند!!!!
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
فخررازی در ادامه بعد از نقل روایات متعدد نتیجه گیری می کند و اعتراف میکند که مسح بر پا درست است.
إِذَا ثَبَتَ هَذَا فَنَقُولُ: ظَهَرَ أَنَّهُ یَجُوزُ أَنْ یَکُونَ عَامِلُ النَّصْبِ فِی قَوْلِهِ وَأَرْجُلَکُمْ هُوَ قَوْلَهُ وَامْسَحُوا وَیَجُوزُ أَنْ یَکُونَ هُوَ قَوْلَهُ فَاغْسِلُوا لَکِنِ الْعَامِلَانِ إِذَا اجْتَمَعَا عَلَى مَعْمُولٍ وَاحِدٍ کَانَ إِعْمَالُ الْأَقْرَبِ أَوْلَى، فَوَجَبَ أَنْ یَکُونَ عَامِلُ النَّصْبِ فِی قَوْلِهِ وَأَرْجُلَکُمْ هُوَ قَوْلَهُ وَامْسَحُوا فَثَبَتَ أَنَّ قِرَاءَهَ وَأَرْجُلَکُمْ بِنَصْبِ اللَّامِ تُوجِبُ الْمَسْحَ أَیْضًا، فَهَذَا وَجْهُ الِاسْتِدْلَالِ بِهَذِهِ الْآیَهِ عَلَى وُجُوبِ الْمَسْحِ .
ما دوتا عامل در اینجا داریم یکی عامل : « فاغْسِلُواْ » و دیگری عامل : « وَامْسَحُواْ » و در این آیه عامل اقرب « وَامْسَحُواْ » نزدیک تر است وقتی عامل اقرب اینجا هست نوبت به عامل بعید نمی رسد. پس ثابت شد که قرائت “وارجلکم” به نصب لام ، مسح را واجب می گرداند پس این وجه استدلال به این آیه در وجوب مسح است.
التفسیر الکبیر، ج ۱۱ ، ص ۳۰۵ ، الناشر: دار إحیاء التراث العربی – بیروت، الطبعه: الثالثه – ۱۴۲۰ هـ
